İnovasyon ölçümünün kökleri yaklaşık 50 yıla önceye kadar dayanıyor. O gün bugündür nesnel bir ölçümün yapılması üzerine düzinelerce makale yazılmış, akademisyenlerce yöntemler belirlenmiş.
OECD, BM, IMF gibi kurumlar ülkelerin inovatif değerlerini belirlerken, Thomson Reuters, Boston Consulting Group vb. pek çok saygın, firmalara ait inovasyon endekslerini yayınlıyor, küresel firmaları değerlendiriyor, yine küresel yatırımcılar bu endekslere göre karar alma süreçlerini yönetebiliyorlar.
Büyümenin ve üretimin anahtarı inovasyon. Bu nedenle en hızlı büyüyen ya da en büyük ekonomilerin yine inovasyon ölçütleri en yüksek ülkeler olduklarını görmek de şaşırtıcı olmuyor.
İnovasyon ölçümleri kişisel, kurumsal ve ülkesel tabanda yapılabiliyor. Ülkesel çalışmalar çıktılara, kişiseller de karaktere odaklanıyor. Kurumsal ölçümler ise homojen olmayıp, potansiyel, kültürel ve çıktısal parametreleri inceliyor.
İDEAL BİR ENDEKSLEME NASIL OLMALI?
İnovasyon endeksi sorgulayacağı parametrelerin sayısına göre , kolay anlaşılabilir 10 veya 100 puan üzerinden bir değerlendirmeye imkan verebilmelidir. Sağda böyle bir endeksin yol gösterici olabilmesi için içermesi gereken ana yönler gösterilmiştir. Bu yönler mutlaka alt unsurlar ile zenginleştirilmelidir. Sorgulamanın derinliği endeksin değerini de yükseltecektir. Sektörlerinde “benchmark” olarak tespit edilecek firmaların verecekleri yanıtlar, bir “neural network” değerlendirmesine tabi tutularak, soruların birbirleri, faktör ve unsurlar ile etkileşimleri saptanacak, puanlamalar buna göre güncellenecektir. Bu çalışma ardından her parametrenin nesnel başarı ölçütleri ile ilişkisi numerik olarak belirlenerek, puanlama bu ilişkilerin ağırlıklarına göre güncellenebilir olması sağlanmalıdır.
Güncellemeler parametrelerin puanları birbirine yakınsayana kadar devam ettirildikten sonra, endeks parametrelerinin daha kesin değerleri belirlenmelidir.
İnovasyon RadarıMadem inovasyon gibi son derece karışık parametreler içeren bir ölçüm yapılacak, kullanılacak yöntem de inovatif olmalı tabii ki. Bu nedenle sabit bir puanlama sistemi yerine, faktör ve unsurların değerlerini nesnel başarı ölçütleri ile ilişkilerine göre yenileyecek dinamik bir endeks planlamak yapılan çalışmayı işletmelerin başucu verisi haline getirebilir. Böylelikle, aylar ve yıllar içinde toplanacak verilere göre endeks de kendini yenileyecek, firmalara ve kurumlara yeni benchmark ve ortalamaları dikkate alarak daha dinamik analizler sunabilecektir.
Endeksin en önemli bölümü kültürel yönüdür ve işletmelerce 360 derece esasına göre - üst yönetim, alt yönetim, çalışanlar olarak- cevaplandırılmalıdır. Böylelikle kuruluş içi katmanlar arası çapraz değerlendirme imkanı da sağlanacaktır.
Adaptif olarak kurulması gereken sistem, yeterli veri işlenmeye başladığında kendisi öğrenir hale gelebilmeli, girdilerin önem derecesine göre yorum düzeyini ayarlayabilmelidir.
Yukarıda belirlenen prensipler dahilinde geliştirilecek bir Inovasyon Endeksinin işletmelerin ve İşletmelere destek verm gayretindeki Kosgeb ve Kalkınma Ajansları gibi kamu kurumlarınca etkin şekilde kullanılabilir olacağına inanıyoruz.
Ender Şenkaya
Mayıs, 2017